Jest to część pierwsza artykuł Szymona Matusiaka. Przeczytaj część 2.
Każdy z nas prawdopodobnie zetknął się z działalnością i literaturą Świadków Jehowy, a niektórzy z naszych Czytelników mieli w rękach Biblię tego wyznania, wydaną przez Towarzystwo Strażnica, pod nazwą Przekład Nowego Świata (w skrócie PNŚ). W niniejszej części artykułu zajmiemy się trochę historią tej Biblii i porównaniem jej dwóch polskich wydań. Zastrzegam się, że artykuł nie ma pretensji do naukowości i jest bardzo skrótowym omówieniem tematu. Stanowi on odpowiedź na zgłaszane Redakcji zapotrzebowanie Czytelników.
Historia Przekładu Nowego Świata
Zanim organizacja Świadków zdecydowała się podjąć prace nad własnym tłumaczeniem Pisma Św., Świadkowie w swojej działalności w krajach anglojęzycznych posługiwali się takimi protestanckimi wydaniami Biblii, które legalnie drukowało ich Towarzystwo, jak m.in. King James Version (Biblia Króla Jakuba, w której Starym Testamencie czterokrotnie występuje Imię Boże w formie Jehovah); oraz dwoma tłumaczeniami Pisma zawierającymi w całym Starym Przymierzu Imię Jehovah: American Standard Version (Amerykański Przekład Standardowy z 1901 r.); oraz Bible in Living English Stevena Byingtona (Biblię w żywej angielszczyźnie z 1972 r., przy czym Towarzystwo Strażnica posiada wyłączne prawa do publikowania tego przekładu Pisma Św.). Choć propozycja opracowania własnej Biblii padła już w 1946 r., to prace podjęto dopiero w grudniu 1947 r. W rezultacie, w latach 1950 do 1960 opublikowano w j. angielskim cały Przekład Nowego Świata w sześciu tomach. Następnie w roku 1961 opracowano zrewidowane jednotomowe wydanie, które potem podlegało kilku rewizjom. Przez dłuższy czas korzystano z edycji z 1984 r., lecz w 2013 r. opublikowano najnowsze wydanie, gruntownie i radykalnie zrewidowane, z bardzo uproszczoną warstwą językową. To wydanie stanowi dramatyczne odstąpienie od twardej zasady obowiązującej w Towarzystwie Strażnica od zarania aż do końca dwudziestego wieku, mianowicie, że tłumaczenie Pisma Św. musi być maksymalnie dosłowne. Część długoletnich, zasłużonych Świadków zgorszyło się tym przewrotem, widocznym w podejściu do Biblii u obecnego kierownictwa organizacji Strażnicy. Np. poddał tę zmianę miażdżącej, choć łagodnie sformułowanej krytyce, Rolf Furuli, ich długoletni apologeta z Norwegii, były nadzorca okręgu i obwodu, oraz lingwista, wykładowca języków semickich na Uniwersytecie w Oslo oraz w Norweskim Instytucie Paleografii i Filologii Starożytnej1.
W naszym kraju organizacja posługiwała się na zebraniach i w głoszeniu Biblią Gdańską (w której Imię Jehowa występuje tylko w jednym miejscu, 2 Mojżeszowej 6,3), potem Biblią Warszawską (w której Imię Jahwe, zależnie od wydania nie występuje ani razu, jeden raz w 2 Mojżeszowej 6,3, a w najlepszym przypadku także w pięciu innych wersetach: 2 Mojżeszowej 3,14, w 4 Mojżeszowej 14,35, Psalmie 83,19 oraz w Izajasza 40,10 i 48,17 [w tym ostatnim wersecie dwukrotnie]). Chcąc udowadniać osobom zainteresowanym zasadność używania Imienia Bożego w pierwszej części Biblii, polscy Świadkowie Jehowy używali następujących rzymskokatolickich tłumaczeń Pisma Św. posiadających w Starym Przymierzu Imię Jahwe: pierwszego i drugiego wydania Biblii Tysiąclecia, Biblii Poznańskiej oraz Księgi Wyjścia w przekładzie lubelskim, z komentarzem. Przełom nastąpił dopiero w latach dziewięćdziesiątych: najpierw w 1994 r. wydano w Polsce Nowy Testament jako Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata. W 1997 r. Świadkowie w Polsce bardzo ucieszyli się otrzymując kompletną Biblię Nowego Świata, jako tłumaczenie z j. angielskiego z uwzględnieniem języków oryginału (tj. hebrajskiego, aramejskiego i greki). Natomiast w 2018 r. stali się posiadaczami polskiej edycji radykalnie zrewidowanego wydania angielskiego z 2013 r.
Język Biblii Nowego Świata
Z uwagi na to, że polskie wydania całej Biblii Świadków są dwa, zechciejmy tabelarycznie porównać charakterystyczne zmiany między starszym, a nowszym wydaniem.
| Werset | PNŚ 1997 | PNŚ 2018 | Wniosek |
|---|---|---|---|
| Hiob. 11,12 | „Nawet mąż pustogłowy zyska dobrą pobudkę, gdy tylko zebra podobna do osła urodzi się człowiekiem”. | „Prędzej dziki osioł urodzi człowieka, niż ktoś pustogłowy cokolwiek zrozumie”. | W starszym wydaniu użyto tu aż 15 wyrazów i zdanie to jest kompletnie niezrozumiałe. W aktualnej edycji używa się tu tylko 10 słów, a sens tego zdania jest łatwy do zrozumienia. |
| Iz. 11,8 | „I dziecię ssące będzie się bawić nad jamą kobry, a dziecko odstawione od piersi położy rękę na szczelinie świetlnej jadowitego węża”. | „Niemowlę będzie się bawić nad jamą kobry, małe dziecko położy rączkę na kryjówce jadowitego węża”. | W dawniejszym tłumaczeniu użyto w tym zdaniu aż 21 słów, i jest ono poprawnie oddane, lecz zbyt dosłownie, co brzmi sztucznie. Nowsza wersja posiada tu tylko 15 wyrazów, a jej brzmienie jest naturalne i łatwe do zapamiętania. |
| Iz. 51,4 | „Zwróć na mnie uwagę, mój ludu, a ty, moja grupo narodowościowa, nadstaw ku mnie ucha. Bo ode mnie wyjdzie prawo, a moje sądownicze rozstrzygnięcie ustanowię światłem dla ludów”. | „Słuchaj mnie uważnie, mój ludu, nadstaw ucha, mój narodzie. Bo ode mnie wyjdzie prawo, a swoją sprawiedliwość ustanowię światłem dla ludów”. | Starszy przekład tego miejsca posiada aż 28 słów, z których najmniej naturalnie brzmi grupa narodowościowa. Nikt tak do nikogo się nie zwraca. Nowsza edycja mieści w tym zdaniu jedynie 21 wyrazów i brzmi bardziej przystępnie i normalnie. |
| Obj. 2,23 | „… ja jestem tym, który bada nerki i serca…” | „… ja jestem tym, który bada najskrytsze myśli i serca”. Przypis: „Lub ‘bada najgłębsze uczucia’. Dosł. ‘bada nerki’.” | Starsze wydanie było słusznie dosłowne w tym miejscu, a zadaniem kaznodziei było wyjaśnienie sensu biblijnego symbolu, jakim są nerki. Nowsze wydanie jest bardziej zrozumiałe pod tym względem, jednak dobrze, iż zawiera odpowiedni przypis. |
| Łuk. 16,23 | „A w Hadesie podniósł oczy, będąc w męczarniach, i w oddali ujrzał Abrahama oraz Łazarza u jego piersi”. | „Gdy znosił w grobie męczarnie, podniósł oczy i w oddali zobaczył Abrahama, a obok niego Łazarza”. | Tutaj starsze wydanie było lepsze, gdyż zawierało spolszczony termin grecki Hades, co pozwalało się zorientować, iż nawet w krainie umarłych, jeszcze przed zmartwychwstaniem można cierpieć męki. Przekład zmodernizowany zawiera na pierwszy rzut oka dziwną myśl, jakoby w grobie można było cierpieć męczarnie. |
Gdyby jednak ograniczono się do uproszczenia języka, nie byłoby źle. Niestety, w polskiej wersji pozmieniano niektóre wersety dotyczące Chrystusa, które w zrewidowanym oryginale angielskim z 2013 roku, będącym bazą dla polskiej edycji z 2018 r., pozostają niezmienione.
| Werset | PNŚ 1997 | PNŚ 2018 | Wniosek |
|---|---|---|---|
| Kol. 1,15 | „On jest obrazem niewidzialnego Boga, pierworodnym wszelkiego stworzenia” | „On jest obrazem niewidzialnego Boga, pierwszym spośród całego stworzenia”. Przypis: „Dosł. ‘pierworodnym’.” | Edycja z 1997 r. była słusznie dosłowna i nie wprowadzała w tym miejscu w błąd. Wydanie z 2018 r. sugeruje mocno, że Chrystus zalicza się do stworzeń, jako rzekomo pierwsze z nich. Przypis co prawda podaje sens dosłowny, ale treść wersetu jest oddana w jawnie tendencyjny sposób. Zastosowano tu parafrazę typu doktrynalnego, naginającą tekst do dogmatu organizacji. |
| Kol. 2,9 | „gdyż właśnie w nim mieszka cieleśnie cała pełnia boskości”. | „Bo to on w całej pełni jest ucieleśnieniem Bożych przymiotów”. Przypis: „Dosł. ‘bo w nim mieszka cieleśnie cała pełnia’.” | W starszym wydaniu można było nie tylko przeczytać o boskości Chrystusa, ale nawet o jej całej pełni. Był to słusznie dosłowny przekład. Zmodernizowana wersja stanowi parafrazę doktrynalną, a w przypisie rozmyślnie pominięto słowo „boskość”. Gdyby autor przypisu był uczciwy, napisałby: Przypis: „Dosł. ‘bo w nim mieszka cieleśnie cała pełnia boskości’.” |
Wnioski z porównania dwóch wersji PNŚ: 1997 i 2018
- Wygładzono i uproszczono język, stosuje się parafrazę. Autorzy rewizji odeszli od długoletniej zasady Towarzystwa Strażnica, głoszącej konieczność maksymalnej dosłowności przekładu.
- Jeśli chodzi o odzwierciedlenie prawdy biblijnej, PNŚ 2018 jest o wiele gorszy niż PNŚ 1997. Jest typową parafrazą doktrynalną, dopasowaną do nauk Strażnicy. Uwaga: PNŚ 2018 polski bardzo różni się na niekorzyść od oryginału angielskiego z roku 2013. Najwyraźniej pracowali nad nim żarliwi przeciwnicy prawdy biblijnej o Boskości Chrystusa. Z tych powodów, absolutnie nie nadaje się do użytku dla szczerego ucznia Chrystusa. Ma on na celu zwodzić i odwodzić od Pana Jezusa.
Niezmienione wersety w PNŚ 2018 odnośnie do Boskości Chrystusa
- Izajasza 9,6: „Będą go nazywać Cudownym Doradcą, Potężnym Bogiem, Wiecznym Ojcem, Księciem Pokoju”.
- Ew. Jana 20,28-29: „Tomasz powiedział mu na to: ‚Mój Pan i mój Bóg!’. Wtedy Jezus rzekł: ,Czy uwierzyłeś dlatego, że mnie zobaczyłeś? Szczęśliwi są ci, którzy uwierzyli, chociaż nie zobaczyli’.”.
Dobry punkt wyjścia do rozmowy:
- Kolosan 2,9: „Bo to on w całej pełni jest ucieleśnieniem Bożych przymiotów (…)”.
Można spróbować podjąć dialog ze Świadkiem, dotyczący tego, jakich przymiotów Bożych w całej pełni jest ucieleśnieniem Chrystus.
W następnym artykule postaram się omówić cechy charakterystyczne Przekładu Nowego Świata, które czynią go typowo wyznaniowym tłumaczeniem Biblii.
Artykuł ukazał się w letnim wydaniu kwartalnika Głos Ewangeliczny, s. 41-44.
