Uwaga redakcji EWC: Kongregacjonalizm (z łac. congregatio, wspólnota) – forma organizacji kościołów protestanckich, której podstawą jest niezależność i autonomia poszczególnych wspólnot, w których członkowie lokalnego kościoła mają wpływ i prawo decydować o formach uwielbienia, własnym wyznaniu wiary, wybierać własnych przywódców i zarządzać sprawami kościoła bez jakiejkolwiek ingerencji z zewnątrz. Ustrój kongregacjonalny jest zakorzeniony w fundamentalnym założeniu kongregacjonalizmu: powszechnym kapłaństwie wszystkich wierzących.
Kościół kongregacyjny prowadzony przez starszych – to moim zdaniem nic innego, jak uczniowski program Jezusa.
Pierwsza połowa uczniowskiego programu Jezusa: kongregacyjna odpowiedzialność
Aby zrozumieć, w jaki sposób kościół kongregacjonalny prowadzony przez starszych łączy się z uczniostwem, musimy zastanowić się nad dwiema jego częściami. Część kongregacyjna wymaga od ciebie, zwykłego członka kościoła, abyś wziął odpowiedzialność za innych członków. Stawia przed tobą zadanie (daje ci pracę do wykonania).
Aby ją wykonać, musisz znać ewangelię. Musisz ją studiować. Musisz strzec poselstwa ewangelii w twoim kościele. Musisz także pracować nad tym, by widzieć działanie ewangelii w życiu twoich braci w kościele oraz wśród osób spoza kościoła. Innymi słowy, powinieneś czuwać nad swoim kościołem, utrzymywać go w świętości przed Bogiem, tak jak Adam miał doglądać ogrodu oraz jak izraelscy kapłani mieli strzec świątyni – by zachować je w czystości przed Bogiem.
Żeby było jasne, zakładam, że posiadanie odpowiedzialności wynika z posiadanego autorytetu. Dana osoba nie jest za coś odpowiedzialna, jeżeli nie ma autorytetu, by to robić. Nie powiesz mi, że mam pracę do wykonania, jeśli nie dasz mi władzy, bym ją wykonał! Byłoby to jak wydanie polecenia, bym posprzątał budynek, bez przekazania mi kluczy do tego budynku.
Fundamentalna zasada części kongregacyjnej polega na tym, że zgromadzony kościół posiada władzę tylko dlatego, że Jezus wyraźnie nadał mu swój autorytet, i ponieważ to On czyni każdego wierzącego odpowiedzialnym za głoszenie i ochronę zarówno Jego ewangelii, jak i ludu Jego ewangelii.
Druga połowa uczniowskiego programu Jezusa: Przygotowanie starszych
Pomyśl o tym: kto przygotowuje i wyposaża wierzących do ich zadań? Kto uczy ich ewangelii i tego, w jaki sposób odnosi się ona do wszystkich sfer życia? Kto naucza ich, jak rozeznawać pomiędzy prawdziwymi a fałszywymi nauczycielami, aby mogli utrzymywać kościół w świętości przed Bogiem?
Pastorzy i starsi!
To prowadzi nas do tej części uczniowskiego programu Jezusa, która mówi o prowadzeniu przez starszych. Kongregacja potrzebuje swoich przywódców, aby uczyli ją wykonywania swoich obowiązków. Posłuchaj, jak mówi o tym Paweł: “On ustanowił jednych apostołami, innych prorokami, innych ewangelistami, innych pasterzami i nauczycielami dla przysposobienia świętych do wykonywania posługi, celem budowania Ciała Chrystusowego” (Ef 4:11-12). Czym zajmują się pastorzy? Przygotowaniem. Czym zajmują się święci? Służbą. Te dwie części są współzależne:
Prowadzenie przez starszych –> zapewnia ci przygotowanie do pracy.
Kościół kongregacjonalny –> zapewnia ci pracę.
Taki jest – w skrócie – opis uczniowskiego modelu Jezusa. Możemy to również przedstawić matematycznie:
Przywództwo starszych + zasada kongregacyjności = uczniostwo.
Po prostu dodaj te dwie zmienne i wyjdzie ci uczniowski program Jezusa.
Ludzie zwykle martwią się, że kongregacjonalizm zakłada przekazanie odpowiedzialności podejmowania kościelnych decyzji w ręce osób najmniej dojrzałych.
Rzeczywiście, może tak się stać, ponieważ jeśli pastorzy nie będą nauczać świętych, wtedy owszem, będą oni niedojrzali i będą podejmować złe decyzje.
Jednak z założenia, kościół kongregacjonalny prowadzony przez starszych zabrania przywódcom narzucania członkom swojej woli, nawet tym niedojrzałym, a to niejako zmusza przywódców do podjęcia pracy nauczania. Program Jezusa wymaga, aby przywódcy uczyli i wyjaśniali, wyposażali i troszczyli się o członków oraz zachęcali ich do osiągnięcia dojrzałości i podejmowania dobrych decyzji. Członkowie są trochę jak szesnastolatkowie mający klucze do samochodu. Mamo i tato, lepiej żebyście nauczyli ich, jak jeździć bezpiecznie! Nie obwiniajcie kongregacji za to, że jeżdżą źle. Miejcie pretensje do ich nauczycieli.
Kościół, który przekazuje cały autorytet swoim przywódcom, szkodzi w ten sposób własnej kulturze uczniostwa. Jeśli członkowie zaniedbują swój własny autorytet, stają się mniej odpowiedzialni. Powoli przesuwają się w kierunku bierności oraz samozadowolenia, ostatecznie stając się światowi. Narażają kościół na niebezpieczeństwa.
Tymczasem pastorzy, którzy odbierają wiernym ich autorytet, w ten sposób – o ironio – pozbywają się także jednej z form swojego własnego przywództwa. Ich zadaniem jest ciężko pracować nauczając członków kościoła, aby w dojrzały sposób korzystali ze swojego autorytetu. Ale jeżeli zwalniają samych siebie z tej odpowiedzialności, wtedy ich praca będzie oczywiście łatwiejsza, ale nie będą takimi liderami, jakimi powinni być według Bożego zamiaru.
Czy biblijny kongregacjonalizm jest demokracją? Nie, to mieszanka różnych rządów – częściowo monarchia (rządy jednego), częściowo oligarchia (rządy nielicznych), częściowo demokracja (rządy wielu). Jezus jest Królem przez swoje Słowo; starsi lub pastorzy przewodzą; a zgromadzenie ma ostateczny (ludzki) głos w pewnych kluczowych sprawach. I to właśnie dynamika pomiędzy jednym, kilkoma i wieloma tworzy oraz zachowuje kulturę uczniostwa i prowadzi niedojrzałych członków kościoła w stronę dojrzałości.
Czy dostrzegasz to? Kiedy Jezus i apostołowie rozmawiali o zarządzaniu w kościele, nie była to tylko dyskusja o biurokratycznym podejmowaniu decyzji. Tak naprawdę była to najważniejsza i najbardziej fundamentalna sprawa dotycząca uczniostwa!
Nota edytora: Artykuł ten jest lekko zmodyfikowanym fragmentem książki Jonathana Leemana Understanding the Congregation’s Authority (B&H, 2016). Wykorzystano za zgodą 9Marks i Wierni Słowu.
